مقدمه
مجازات در اسلام همواره یکی از موضوعات چالش‌برانگیز در عرصه فقه، حقوق و اندیشه اجتماعی بوده است. فلسفه وجودی مجازات‌ها تنها تنبیه مجرم نیست، بلکه ابعاد تربیتی، بازدارندگی و اصلاح جامعه نیز در آن لحاظ شده است. کتاب «سنگسار | بررسی فقهی و پاسخ به شبهات حکم سنگسار» به‌طور ویژه به یکی از پرمناقشه‌ترین احکام فقهی، یعنی سنگسار، می‌پردازد و تلاش می‌کند فلسفه مجازات در اسلام را روشن سازد.
فلسفه کلی مجازات در اسلام
1. حفظ عدالت و نظم اجتماعی
اسلام، مجازات را وسیله‌ای برای برقراری عدالت و حفظ نظم عمومی می‌داند. همان‌طور که در قرآن کریم آمده است: «وَلَكُمْ فِي الْقِصَاصِ حَيَاةٌ يَا أُولِي الْأَلْبَابِ» (بقره: 179). این آیه نشان می‌دهد که هدف نهایی مجازات، زنده ماندن جامعه و جلوگیری از گسترش جرم است.
2. بازدارندگی و پیشگیری
مجازات‌های اسلامی به گونه‌ای طراحی شده‌اند که نقش بازدارنده داشته باشند. یعنی فردی که قصد ارتکاب جرم دارد، با آگاهی از پیامدهای سخت آن، از اقدام به گناه منصرف شود.
3. اصلاح فرد و جامعه
اسلام تنها به کیفر مجرم بسنده نمی‌کند؛ بلکه در کنار آن، به اصلاح فرد و بازگرداندن او به مسیر درست تأکید دارد. در بسیاری از موارد، توبه و اصلاح رفتار می‌تواند مجازات را تخفیف دهد یا حتی ساقط کند.
📌 فلسفه سنگسار در فقه اسلامی
1. اهمیت حفظ بنیان خانواده
یکی از اصلی‌ترین دلایل اجرای حکم سنگسار، مقابله با زنا و خیانت‌های خانوادگی است. اسلام خانواده را رکن اساسی جامعه می‌داند و هرگونه تهدیدی علیه آن را جدی تلقی می‌کند.
2. شدت جرم و سخت‌گیری در اثبات
فقه اسلامی اثبات جرم زنا را بسیار دشوار قرار داده است (چهار شاهد عادل، اقرارهای متعدد و شرایط سخت دیگر). این نشان می‌دهد که هدف اسلام، کشتار یا تنبیه کورکورانه نیست، بلکه تنها در شرایط بسیار خاص این مجازات اجرا می‌شود.
3. بازدارندگی شدید در برابر جرائم اخلاقی
اجرای سنگسار – هرچند بسیار نادر – نقش نمادین و بازدارنده دارد تا جامعه را از فروپاشی اخلاقی و شیوع فساد حفظ کند.
پاسخ به انتقادات
کتاب «سنگسار» به انتقاداتی که این مجازات را غیرانسانی می‌دانند پاسخ می‌دهد. نویسندگان تأکید دارند که بسیاری از انتقادات ناشی از عدم درک شرایط فقهی و فلسفی حکم است.
همچنین، رسانه‌ها و فیلم‌هایی مثل «سنگسار ثریا» اغلب واقعیت‌های فقهی را تحریف کرده و تصویری نادرست از ماهیت این حکم ارائه داده‌اند.
علاوه بر این، مقایسه با دیگر نظام‌های حقوقی نشان می‌دهد که خشونت یا مجازات‌های شدید تنها به اسلام اختصاص ندارد، بلکه در بسیاری از فرهنگ‌ها و تاریخ‌ها وجود داشته است.
📌 نتیجه‌گیری
فلسفه مجازات در اسلام تنها بر «تنبیه» استوار نیست، بلکه مجموعه‌ای از اهداف تربیتی، بازدارنده و اجتماعی را دنبال می‌کند. حکم سنگسار، هرچند به‌ندرت اجرا شده و شرایط اثبات آن سخت‌گیرانه است، در منظومه فکری اسلام برای پاسداری از اخلاق و خانواده جایگاه خاصی دارد.
کتاب « سنگسار | بررسی فقهی و پاسخ به شبهات حکم سنگسار » مرجع مهمی برای درک عمیق‌تر این موضوع است و مطالعه آن می‌تواند دیدگاه جامع‌تری نسبت به فلسفه مجازات در اسلام ارائه دهد.
